Phát Triển Bất Động Sản Khu Công Nghiệp Gắn Liền Với Nhà Ở Xã Hội – Giải Pháp Hút Vốn FDI Và Ổn Định Lao Động

 Sự kết hợp giữa phát triển bất động sản khu công nghiệp và phát triển nhà ở xã hội đang trở thành một trong những chiến lược quan trọng để thu hút dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam.

1. Hạ tầng khu công nghiệp – Yếu tố quyết định thu hút FDI

Việt Nam đang là một trong những điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt trong lĩnh vực công nghiệp và sản xuất. Tuy nhiên, một trong những điều kiện quan trọng để các doanh nghiệp FDI quyết định rót vốn chính là hạ tầng khu công nghiệp và chất lượng nguồn lao động. Trong đó, nhà ở cho công nhân là yếu tố thiết yếu, đảm bảo đời sống ổn định cho người lao động và giúp doanh nghiệp duy trì lực lượng sản xuất lâu dài.

Nhiều tập đoàn quốc tế khi đầu tư vào Việt Nam không chỉ quan tâm đến hạ tầng sản xuất, giao thông, mà còn đặt yêu cầu về các tiện ích xã hội, bao gồm nhà ở cho công nhân, trường học, bệnh viện. Nếu vấn đề nhà ở không được giải quyết, lao động có thể chuyển dịch sang các khu vực khác, làm giảm sức cạnh tranh của khu công nghiệp.

2. Phát triển nhà ở xã hội – Chìa khóa giữ chân lao động và nâng cao chất lượng nhân sự

Trong bối cảnh các khu công nghiệp mở rộng nhanh chóng, nguồn cung nhà ở xã hội và nhà lưu trú công nhân vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu. Hiện nay, phần lớn công nhân phải thuê trọ với mức giá cao, điều kiện sống hạn chế, dẫn đến chất lượng lao động bị ảnh hưởng, tác động đến năng suất làm việc và sự gắn bó với doanh nghiệp.

Việc kết hợp phát triển khu công nghiệp với xây dựng nhà ở xã hội mang lại nhiều lợi ích:

• Đảm bảo nguồn lao động ổn định, giúp doanh nghiệp giảm tỷ lệ nghỉ việc và chi phí tuyển dụng.

• Nâng cao chất lượng cuộc sống của công nhân, từ đó nâng cao năng suất lao động.

• Giúp các khu công nghiệp phát triển bền vững, tránh tình trạng thiếu lao động sau khi doanh nghiệp đầu tư.

• Tạo sức hút mạnh mẽ với nhà đầu tư nước ngoài, vì họ sẽ nhìn thấy Việt Nam có chiến lược phát triển dài hạn về nhân lực.

3. Giải pháp để thúc đẩy mô hình kết hợp này

Để thúc đẩy sự phát triển đồng bộ giữa bất động sản khu công nghiệp và nhà ở xã hội, cần có các chính sách hỗ trợ như:

• Cơ chế ưu đãi thuế, tín dụng cho doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà ở công nhân.

• Cho phép doanh nghiệp khu công nghiệp tự đầu tư xây nhà lưu trú hoặc hợp tác với các chủ đầu tư phát triển nhà ở xã hội.

• Tăng quỹ đất dành cho phát triển nhà ở công nhân ngay trong hoặc gần các khu công nghiệp, đảm bảo tiện lợi cho lao động di chuyển.

• Ứng dụng công nghệ và xây dựng hệ thống quản lý nhà ở thông minh, giúp công nhân dễ dàng tiếp cận chỗ ở với mức giá hợp lý.

4. Bài học từ các quốc gia phát triển

Các quốc gia như Singapore, Nhật Bản, Hàn Quốc đã áp dụng mô hình kết hợp giữa phát triển khu công nghiệp và nhà ở xã hội rất hiệu quả. Chính phủ các nước này hỗ trợ mạnh mẽ về tài chính và chính sách để doanh nghiệp có thể xây dựng nhà ở công nhân với mức giá thấp, góp phần ổn định lực lượng lao động và tạo môi trường đầu tư hấp dẫn.

Việt Nam cũng có thể học hỏi kinh nghiệm này bằng cách xây dựng chính sách linh hoạt và hấp dẫn hơn, giúp vừa thu hút vốn FDI, vừa cải thiện đời sống công nhân, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của các khu công nghiệp trong tương lai.

Đề Xuất Cho Doanh Nghiệp Xây Nhà Ở Cho Công Nhân Trong Khu Công Nghiệp

Hiệp hội Bất động sản TP HCM (HoREA) vừa đề xuất cho phép doanh nghiệp được tự xây dựng nhà ở cho công nhân ngay trong khu công nghiệp hoặc thuê nhà bên ngoài khu công nghiệp để bố trí chỗ ở cho người lao động.

Trong văn bản gửi Thủ tướng, HoREA kiến nghị bổ sung quy định cho phép doanh nghiệp, hợp tác xã trong khu công nghiệp được tự đầu tư xây dựng nhà lưu trú cho công nhân. Các khoản chi phí xây dựng hoặc thuê nhà cho công nhân cũng cần được hạch toán vào chi phí hợp pháp của doanh nghiệp để đảm bảo quyền lợi cho họ.

Ngoài ra, HoREA đề xuất mở rộng quyền lợi cho doanh nghiệp trong khu công nghiệp được thuê nhà ở xã hội hoặc nhà lưu trú công nhân do các đơn vị khác xây dựng ngoài khu công nghiệp nhằm gia tăng lựa chọn chỗ ở cho người lao động.

Theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA, Luật Nhà ở 2023 hiện chỉ cho phép doanh nghiệp thuê nhà lưu trú trong khu công nghiệp để cho công nhân thuê lại, nhưng chưa đề cập đến việc thuê nhà ở xã hội bên ngoài. Đồng thời, luật cũng chưa có quy định cho phép doanh nghiệp tự xây nhà lưu trú ngay trong khu công nghiệp, dẫn đến hạn chế trong việc giải quyết nhu cầu nhà ở công nhân.

Nhu cầu nhà ở của công nhân tại các khu công nghiệp hiện nay rất lớn, nhưng nguồn cung nhà ở xã hội và nhà lưu trú còn hạn chế, trong khi giá nhà thương mại lại quá cao. Do đó, HoREA đề nghị Chính phủ xem xét chính sách để doanh nghiệp không kinh doanh bất động sản cũng có thể tự đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân của mình.

HoREA nhấn mạnh rằng nếu đề xuất này được thông qua, doanh nghiệp và hợp tác xã sẽ chủ động hơn trong việc cung cấp chỗ ở cho công nhân, từ đó giúp công nhân ổn định cuộc sống, giảm tỉ lệ nghỉ việc và đảm bảo nguồn nhân lực lâu dài cho doanh nghiệp. Việc này không chỉ nâng cao chất lượng đời sống cho công nhân mà còn đóng góp vào sự phát triển bền vững của khu công nghiệp.

Ngoài ra, HoREA cũng đề xuất cơ chế hỗ trợ tài chính, bao gồm ưu đãi thuế, tiếp cận vốn vay ưu đãi và hỗ trợ đối ứng từ nhà nước, nhằm khuyến khích doanh nghiệp tham gia xây dựng nhà lưu trú công nhân, giảm gánh nặng tài chính.

Trên thực tế, một số doanh nghiệp đã triển khai mô hình này bằng cách tự xây dựng nhà lưu trú và bán trả góp cho công nhân. Theo đó, doanh nghiệp đầu tư xây dựng, công nhân sẽ trích lương hàng tháng để thanh toán dần. Tuy nhiên, rào cản lớn nhất hiện nay là các thủ tục pháp lý phức tạp.

Hỗ trợ nhà ở cho công nhân cũng là một trong những chính sách quan trọng giúp giữ chân lao động. Một số doanh nghiệp đã chủ động đầu tư nhà lưu trú như Công ty Nissei Electric Việt Nam tại Khu chế xuất Linh Trung 1, TP Thủ Đức với 285 phòng tập thể, phục vụ 2.280 công nhân. Công ty Etemal Prowess Việt Nam (quận 12) hay Công ty Thiên Phát cũng đã triển khai các dự án nhà ở cho công nhân với mức giá thuê hợp lý, giúp giảm áp lực chi phí sinh hoạt.

Tính đến quý II/2024, TP HCM có 18 khu công nghiệp với gần 1.700 doanh nghiệp, sử dụng khoảng 320.000 lao động. Tuy nhiên, hiện nay thành phố chỉ có 16 khu nhà lưu trú, đáp ứng chỗ ở cho 22.000 công nhân, phần lớn lao động còn lại phải thuê trọ hoặc ở nhờ, với diện tích trung bình 12 m²/phòng cho 2-3 người, chi phí chiếm 15-20% thu nhập.

Từ năm 2021 đến nay, TP HCM đã đưa vào sử dụng 6 dự án nhà ở xã hội với 2.700 căn hộ, đang thi công 4 dự án với 3.000 căn hộ. Trong thời gian tới, thành phố sẽ khởi công thêm 5-6 dự án với khoảng 8.000 căn hộ để đáp ứng nhu cầu cấp bách về nhà ở cho công nhân.